Tarihçe
İmranlı ve çevresinin, tarihsel süreç içerisinde Hitit, Pers, İskender, Roma ve Bizans İmparatorluklarının hâkimiyetinde kaldığı bilinmektedir. Yine tarihi kaynaklarda bölgenin zaman zaman Müslüman Arapların eline geçtiği ve Malazgirt Savaşı sonrasında da Bizanslılar ile yapılan antlaşma gereğince, Kızılırmak yayının dışında kalan yerlerin doğusu ile beraber bu bölgenin Türk idaresi altına girdiği kaydedilmektedir. İmranlı ve çevresinde 1075 yılında Danişmentliler, 1174 yılında Selçuklular, 1243 Köse Dağı Savaşı’ndan sonra Moğollar 1340’lı yıllarda Eretna Beyliği, 1381-1398 yılları arasında Kadı Burhaneddin ve daha sonra da Osmanlılar hüküm sürmüştür. Yıllardır farklı kültürlerin kardeşçe bir arada yaşadıkları bir bölge olan İmranlı ilçesinin ilk defa kimler tarafından ve ne zaman kurulduğu bilinmemekle beraber bölgenin canlılığı 1877 - 1878 Osmanlı-Rus Savaşı’yla artmıştır.
İmranlının geçmişinde çok yoğun bir orman dokusuna sahip olduğu bilinmektedir. Devrinin önemli bir yerleşim yeri olan Zara’nın doğusunda kalan bu yörede dikkate değer bir yerleşim yeri bulunmamaktadır. Batılı araştırmacı Sinclair 1372 yılında Zara’nın doğusundaki bugünkü İmranlı civarının aşırı derecede ormanlaşmış olduğunu ve belki de bu yüzden çok az sayıda seyyahın Zara’nın doğusunda şimdiki karayolu istikametinde seyahat ettiğini ileri sürmektedir. İmranlı ve civarında önemli herhangi bir kentin olmaması ve bölgenin aşırı ormanlık olması gibi sebeplerden dolayı, 17. yüzyılda yaşamış olan Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi dahi Sivas’tan Erzincan’a ve Erzurum’a Zara ve Suşehri üzerinden seyahat etmiştir. Bu tespit bazı Sivas Salnameleri (Yıllık) tarafından da desteklenmektedir. Hicri 1308 (1890 – 1891) tarihli Sivas Salnamesi’ne göre de Zara kazasının Abaş ve Çit nahiyelerinde görkemli bir orman bulunmaktadır.
Selçuklu ve beylikler zamanında bölgeye Türkmen, Oğuz, Yörük ve diğer Türk boyalarından göçler olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman ve Sultan Abdülmecit zamanındaki göçler sebebiyle de fazla nüfusa sahip olmayan bölgenin demografisi yeniden şekillenmiştir. Kanuni zamanındaki göçler hakkında fazla bilgi bulunmamakta olup, Sultan Abdülmecit zamanında kuzeyde Kızılırmak’ın çıkış yatağı olan İmranlı bölgesine göçler ve yerleşimler olmuştur. Bu zamanda, bölgenin toprağı verimli, suyu ve havası temiz, ormanları bol idi. 19. yüzyılın son çeyreğinde, 93 Harbi olarak da bilinen 1877–1878 Osmanlı–Rus Savaşı’ndan dolayı Erzurum ve Kars illerinden bölgeye devlet eliyle göçler yaptırılmıştır. Göçmenlerin sayısı çok fazlaydı ve bölgeye gelenlerin büyük bir kısmı devlet tarafından şimdiki İmranlı ilçe merkezinin bulunduğu bölgeye yerleştirilmişlerdir. Bugün İmranlı olan arazi satın alınarak muhacirlerin iskânı sağlanmıştır. 1870 Sivas Salnamesi'nde 271 hanedeki 1378 muhacirin bölgeye yerleştirildiği yer almaktadır. İmranlı'nın yazılı kaynaklarda geçen ilk ismi olan Çit Sahrası, bu göçlerden sonra nahiye olmuş ve böylece Çit Bucağı adını almıştır. Yazar Aziz B. Erdeşir Astrabadi'nin Farsça yazılan Bezm-i Rezm adlı kitabının 494.sayfasında Çit'ten şöyle bahsedilmektedir: “Kadı Burhaneddin, Kemah valisini tedip için Çit Sahrasına indi.” Kadı Burhaneddin ve devleti adlı kitabında Doç. Dr. Yaşar Yücel de 143.sayfada aynı konudan bahsetmektedir.
Bu bilgilere göre, yazılı olarak 1340 yılından beri İmranlı ve çevresi Çit olarak bilinmektedir. 1890'da Sultan II. Abdülhamit döneminde Hamidabad olarak değiştirilen nahiyenin ismi, Hicri 1321 (1905) Sivas Salnamesi'nde de Hamidabad olarak geçmektedir. Bölgeye ikinci göç hareketi 1911-12 yıllarında yaşanmış olup 1911 yılında ise Hamidabad ismi Ümraniye olmuştur. 1 Ocak 1948 tarihinde çıkarılan bir kanunla Ümraniye ilçe statüsüne kavuşmuş ve ismi İmranlı olarak değiştirilmiştir.
İklim ve Bitki Örtüsü
İlçenin iklimi step ikliminden Karasal iklime geçiş özellikleri gösteren bir yapıdadır. İlçe Karadeniz, Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgesinin kesiştiği bir yerde olmasından ötürü ilçe içerisinde çok değişik mevsimsel farklılıklar göstermektedir. İlçenin Kızıldağ’a bakan bölümü yılın 9 ayı çok soğuk olup sadece 3 ayı bahar mevsimi özelliği gösterir. Çengelli dağı kısmına bakan bölüm ise nispeten daha sıcak ve tarım için daha uygun özellikler gösterir. Kış ayları kar yağışlı ve çok soğuk geçer. Yazları ise kısa süreli, sıcak ve kurak geçer. İlçede genelde ilkbahar ve sonbahar aylarında bol miktarda yağış düşer.
İlçenin bitki örtüsü bozkırdır. Bu nedenle tarıma elverişli olan 12.700 hektar, orman alanları ise 4.635 hektardır. İklim şartlarının ağır olması nedeniyle kavak ve söğütten başka ağaç türü zor yetişmektedir. Meyvecilik yok denecek kadar azdır. Yetiştirilen sebzeler de kış ihtiyacı içindir. Arıcılık çok ilerlemiş durumdadır. Acıdere ırmağı çok zengin bitki örtüsüyle ve ormanlarıyla çok özel bir yerdir. Türkiye'nin en güzel ve doğal balı bu yörede olur. Ayrıca Acıdere ırmağında çok güzel yüzülecek göller ve küçük küçük kumsalar vardır, buralarda yüzülür.
İlçemizin yüzölçümü toplam l229 Km2 olup, toplam orman alanı 6563 hektardır. İlçe yüzölçümünün 1/3’ünü çayır ve meralar oluşturmaktadır. İlçenin dağlık ve engebeli oluşu ekim alanlarını daraltmıştır. Arazi durumunu oran olarak belirtmek istersek, ovalık arazi %5’ini, yaylalık arazi %20 sini, dağlık arazi %40’ını, dalgalı arazi ise %35’ini kapsamaktadır. Tarıma elverişli arazi miktarı l1.447 hektar olup, daha çok buğday, arpa, çayır ve mera bitkilerinin ekimi yapılmaktadır. İlçe merkezinde ve köylerinde bugüne kadar hakim olan ekonomik uğraş tarım, hayvancılık ve arıcılıktır. İlçenin yüksek rakımlı; yazları kısa, kışların uzun olması nedeniyle ekonomik hayatta gelişme pek sağlanmamıştır. Bu nedenle geçim kaynağı olarak hayvancılık tercih edilmiş olup arıcılık yapılmaktadır.
İlçemizde 50 yatak kapasiteli Devlet Hastanesi, Sağlık Merkezi olarak sağlık personeliyle birlikte hizmet vermektedir.
İlçe merkezindeki konutların tümü betonarme olup, kıyıda köşede tek tük toprak damlı yerler mevcuttur. Bunlar da zamanla yıkılarak betonarme ve saç yapılmaktadır. Son yıllarda hızlı gelişme ile birlikte modern evler yapılmaya başlanmıştır. Ancak dışarıdan gelen memurlar konut bulmakta güçlük çekmektedir. Toplu ya da sosyal konutlar yapıldığı takdirde bu ihtiyaç giderilmiş olacaktır. Bununla birlikte köylerimizin çoğunda modern evler yapılmaya başlanmıştır. İlçede mevcut eğlence yerleri yoktur. Halkın büyük çoğunluğu zamanını kahvehanelerde geçirmektedir. Bir çok vatandaşın yurtdışında ve İlçe dışında bulunması, İlçe halkının sosyal yaşantısında bazı değişiklikler meydana getirmektedir. Bölgemiz tabii yönden güzelliği, suyu ve havası ile bir dinlenme yeri niteliğindedir. İlçemizde hiç bir sanayi kuruluşu, fabrika ve buna benzer tesis bulunmamaktadır. İlçe halkının büyük çoğunluğu iş bulmak için başka şehirlere ve yurtdışına gitmektedir. Halen yurtdışında çalışan işçi sayımız 4.000 civarındadır. Sosyal aktivite olarak birkaç tiyatro gösterimi yapılmakta, sportif ve diğer etkinlikler sayesinde sosyal yaşantıya canlılık kazandırılmaktadır.
İlçemiz 1948 yılından önce Zara ilçesine bağlı bir bucak merkezi iken; eğitim, ilçe merkezinde 1 köylerde ise 8 olmak üzere toplam 9 ilkokulda yapılmıştır. Eğitim ve öğretimin bu seviyede düşük olması halkı olumsuz yönde etkilemiş ve bu dönemde kültürel faaliyetler zayıf kalmıştır. İlçe olduktan sonra eğitim ve kültür hizmetleri de buna paralel olarak artmıştır. Halen İlçe merkezinde 5, köylerde ise 4 olmak üzere toplam 8 ilköğretim okulu (bir tanesi Yatılı İlköğretim Bölge Okulu’dur) bulunmaktadır. İlçemizde 1 adet lise vardır. İlçede herhangi bir yüksek okul bulunmamaktadır. İlçe nüfusuna göre yüksek öğrenim yapanların sayısı %10 dur. Bu itibarla ilçede meslek lisesi ve benzeri okullardan mezunlar arttıkça öğrenim oranı bu nispette yükselecek ve kültür seviyesinde gözle görülür bir artış meydana gelecektir. İlçe merkezinde kurulmuş bulunan halk kütüphanesi eğitim ve kültür faaliyetlerinde bulunmaktadır. Bu güne kadar başta Halk Eğitim bünyesinde açılmış bulunan bir çok kurs ve konferans sayesinde halkın %92 si okur-yazar duruma gelmiştir. Folklor çalışmaları sadece okulların kendi bünyelerinde yapılmaktadır. Çeşitli bayram, kutlama ve anma günlerinde ilçe halkı tarafından folklorumuzdan örnekler sunulmaktadır. Bunun dışında bu amaçla kurulan herhangi bir kuruluş yoktur.
İlçemiz, İç Anadolu Bölgesi'nde olmasından dolayı Halay ve Bar kültürü bir arada görülür. Düğünler davul ve zurna ile yapılmaktadır. Yörede en çok kullanılan enstrümanlar; Zurna, Saz, Davul, Keman gibi çalgılardır. Yöreden pek çok 3 telli bağlama, keman üstadı yetişmiştir. Bölgede oynanan oyunlar, Karahisar Halayı, Omuz Halayı, Küstüm Halayı, Sarhoş Halayı, Temir Ağa vb.dir. Yöre oyunları kuzeydoğu anadolu oyunlarıdır, büyük ölçüde Refahiye, İliç, Zara ve Divriği ile aynıdır. Dik ve düz halay/havalardaki alaşağı ve eğilme tavırları özellikle Refahiye ile aynıdır. Yörede kullanılan esas saz, 3 telli sazdır. İcracıları azalmış ve 7 telli bağlama kültürü, 3 telli tambur saz kültürünün yok olma noktasına gelmesine sebep olmuştur. İlçedeki güçlü gelenekler zengin kültürel değerler ile bütünleşmektedir. İlçede el sanatları yaşatılmaya çalışılmaktadır.
Ankara-Sivas-Erzincan illerini birbirine bağlayan kara yolunun ilçeden geçmesi ilçeyi olumlu yönde etkilemektedir. İlçe bu kara yolu ile Sivas iline 106 km mesafededir. 1988–1989 yıllarında Köy Hizmetleri Müdürlüğünce ilçeyi Suşehri ilçesine bağlayan bir stabilize yol yapılmış ve halen kullanılmaktadır.
İmranlı Barajı
Sivas'ta, Kızılırmak üzerinde, sulama ve enerji üretmek amacıyla 1994-2002 yılları arasında inşa edilmiş toprak gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 2.100.000 m3, akarsu yatağından yüksekliği 49,00 m., normal su kotunda göl hacmi 62,50 hm3, normal su kotunda göl alanı 6,50 km2'dir. Baraj 11.220 hektarlık bir alana sulama hizmeti vermektedir.
Nüfus
İlçe olduktan sonra normal bir gelişim gösteren ilçenin nüfusu, önceleri artış gösterirken çeşitli sebeplere bağlı olarak son yıllarda azalma göstermiştir. Son TUİK verilerine göre İlçenin belde ve köyler dahil toplam nüfusu 7989 olup ilçe merkezi nüfusu ise 3.307’dir.
İmranlı’nın Yıllara Göre Nüfusu
Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
32.253 | 3.176 | 29.077 | |
31.722 | 4.274 | 27.448 | |
1975 | 30.364 | 5.667 | 24.697 |
1980 | 29.657 | 6.421 | 23.236 |
1985 | 27.595 | 6.806 | 20.789 |
1990 | 21.530 | 7.414 | 14.116 |
2000 | 13.883 | 7.316 | 6.567 |
2007 | 7.532 | 4.015 | 3.517 |
2008 | 8.113 | 3.509 | 4.604 |
2009 | 7.483 | 3.303 | 4.180 |
2010 | 7.553 | 3.289 | 4.264 |
2011 | 7.568 | 3.264 | 4.304 |
7.882 | 3.587 | 4.295 | |
7.975 | 3.390 | 4.585 | |
7.989 | 3.307 | 4.682 |
İl/İlçe merkezi | Belde/Köy | Toplam |
| ||||||||||||||||
Sivas | Toplam | Erkek | Kadın | Toplam | Erkek | Kadın | Toplam | Erkek | Kadın | ||||||||||
İmranlı | 3.587 | 1.824 | 1.763 | 4.295 | 2.204 | 2.091 | 7.882 | 4.028 | 3.854 | ||||||||||
Toplam | 3.587 | 1.824 | 1.763 | 4.295 | 2.204 | 2.091 | 7.882 | 4.028 | 3.854 |
| ||||||
İl | İlçe | Yaş grubu | Toplam | Erkek | Kadın | |
Sivas | İmranlı | 0-4 | 324 | 165 | 159 | |
05-9 | 340 | 175 | 165 | |||
10-14 | 435 | 216 | 219 | |||
15-19 | 452 | 253 | 199 | |||
20-24 | 445 | 245 | 200 | |||
25-29 | 497 | 300 | 197 | |||
30-34 | 430 | 237 | 193 | |||
35-39 | 419 | 228 | 191 | |||
40-44 | 398 | 216 | 182 | |||
45-49 | 460 | 234 | 226 | |||
50-54 | 507 | 247 | 260 | |||
55-59 | 555 | 269 | 286 | |||
60-64 | 631 | 302 | 329 | |||
65-69 | 683 | 347 | 336 | |||
70-74 | 485 | 218 | 267 | |||
75-79 | 379 | 193 | 186 | |||
80-84 | 291 | 120 | 171 | |||
85-89 | 125 | 56 | 69 | |||
90+ | 26 | 7 | 19 | |||
Toplam | 7.882 | 4.028 | 3.854 | |||
İlçe Merkez, Belde ve Köy Nüfusu
İl | İlçe | Bucak | Belde/Köy | Toplam | Erkek | Kadın | |
Sivas | Merkez | Şehir | 312.587 | 155.894 | 156.693 | ||
İl | İlçe | Bucak | Belde/Köy | Toplam | Erkek | Kadın | |
Sivas | İmranlı | Merkez | Akkaya | 27 | 11 | 16 | |
|
|
|
| ||||
Altınca | 40 | 20 | 20 | ||||
Ardıçalan | 49 | 26 | 23 | ||||
Aşağıboğaz | 39 | 19 | 20 | ||||
Aşağıculha | 63 | 35 | 28 | ||||
Atlıca | 28 | 12 | 16 | ||||
Aydın | 39 | 16 | 23 | ||||
Başlıca | 20 | 13 | 7 | ||||
Becek | 27 | 13 | 14 | ||||
Beğendik | 24 | 9 | 15 | ||||
Boğazören | 99 | 51 | 48 | ||||
Borular | 53 | 28 | 25 | ||||
Bulgurluk | 22 | 14 | 8 | ||||
Çalıyurt | 40 | 22 | 18 | ||||
Çandır | 9 | 5 | 4 | ||||
Çukuryurt | 65 | 35 | 30 | ||||
Dağyurdu | 102 | 53 | 49 | ||||
Delice | 113 | 53 | 60 | ||||
Demirtaş | 48 | 24 | 24 | ||||
Dereköy | 32 | 10 | 22 | ||||
Doğançal | 33 | 15 | 18 | ||||
Ekincik | 18 | 9 | 9 | ||||
Eskidere | 16 | 7 | 9 | ||||
Eskikapımahmut | 37 | 23 | 14 | ||||
Eskikeşlik | 48 | 25 | 23 | ||||
Gelenli | 16 | 8 | 8 | ||||
Gelintarla | 31 | 15 | 16 | ||||
Gökçebel | 78 | 42 | 36 | ||||
Gökdere | 15 | 8 | 7 | ||||
Görünmezkale | 18 | 12 | 6 | ||||
Kapumahmut | 47 | 26 | 21 | ||||
Karaboğaz | 75 | 39 | 36 | ||||
Karacahisar | 26 | 13 | 13 | ||||
Karaçayır | 18 | 10 | 8 | ||||
Karahüseyin | 14 | 8 | 6 | ||||
Karapınar | 13 | 6 | 7 | ||||
Karataş | 62 | 29 | 33 | ||||
Karlık | 31 | 14 | 17 | ||||
Kasaplar | 43 | 23 | 20 | ||||
Kemreli | 20 | 10 | 10 | ||||
Kerimoğlu | 16 | 8 | 8 | ||||
Kevenli | 27 | 15 | 12 | ||||
Kılıçköy | 74 | 40 | 34 | ||||
Kılıçlar | 12 | 7 | 5 | ||||
Kızılmezra | 26 | 12 | 14 | ||||
Kızıltepe | 72 | 40 | 32 | ||||
Koruköy | 37 | 20 | 17 | ||||
Koyunkaya | 60 | 29 | 31 | ||||
Körabbas | 8 | 4 | 4 | ||||
Kuzköy | 29 | 14 | 15 | ||||
Maden | 167 | 86 | 81 | ||||
Ortaköy | 57 | 25 | 32 | ||||
Piredede | 12 | 7 | 5 | ||||
Refik | 11 | 6 | 5 | ||||
Sinek | 33 | 19 | 14 | ||||
Süvariler | 7 | 5 | 2 | ||||
Toklucak | 44 | 22 | 22 | ||||
Topallar | 17 | 9 | 8 | ||||
Toptaş | 39 | 20 | 19 | ||||
Tuzözü | 27 | 17 | 10 | ||||
Türkkeşlik | 439 | 235 | 204 | ||||
Uyanık | 172 | 81 | 91 | ||||
Uzuntemur | 33 | 16 | 17 | ||||
Yakayeri | 14 | 6 | 8 | ||||
Yapraklıpınar | 7 | 4 | 3 | ||||
Yazıkavak | 44 | 21 | 23 | ||||
Yenikent | 10 | 5 | 5 | ||||
Yeniköy | 34 | 18 | 16 | ||||
Yukarıboğaz | 31 | 17 | 14 | ||||
Yukarıculha | 44 | 25 | 19 | ||||
Bucak toplamı | 3.201 | 1.644 | 1.557 | ||||
Karacaören | Akçakale | 14 | 9 | 5 | |||
Alacahacı | 17 | 10 | 7 | ||||
Arık | 89 | 44 | 45 | ||||
Aşağışeyhli | 17 | 7 | 10 | ||||
Avşar | 32 | 15 | 17 | ||||
Aydoğan | 58 | 28 | 30 | ||||
Bağyazı | 23 | 9 | 14 | ||||
Bahadun | 28 | 11 | 17 | ||||
Bahtiyar | 47 | 25 | 22 | ||||
Bardaklı | 9 | 6 | 3 | ||||
Boğanak | 51 | 25 | 26 | ||||
Celaldamı | 5 | 4 | 1 | ||||
Cerit | 71 | 38 | 33 | ||||
Darıseki | 33 | 16 | 17 | ||||
Erdemşah | 9 | 5 | 4 | ||||
Güven | 15 | 7 | 8 | ||||
Haliller | 25 | 14 | 11 | ||||
Kapıkaya | 69 | 34 | 35 | ||||
Karacaören | 103 | 51 | 52 | ||||
Kavalcık | 13 | 8 | 5 | ||||
Koçgediği | 18 | 10 | 8 | ||||
Ortakdaracık | 30 | 17 | 13 | ||||
Sandal | 13 | 5 | 8 | ||||
Söğütlü | 11 | 9 | 2 | ||||
Taşdelen | 23 | 13 | 10 | ||||
Taşlıca | 31 | 16 | 15 | ||||
Türkyenice | 9 | 4 | 5 | ||||
Yazılı | 16 | 8 | 8 | ||||
Yoncabayırı | 101 | 54 | 47 | ||||
Yozyatağı | 32 | 16 | 16 | ||||
Yünören | 44 | 22 | 22 | ||||
Yürektaşı | 38 | 20 | 18 | ||||
Bucak toplamı | 1.094 | 560 | 534 | ||||
İlçe toplamı | 7.882 | 4.028 | 3.854 | ||||
|
Hazırlayan: Bülent KARAKUŞ (Eylül 2015)
Kaynak: Wikipedi, TÜİK Verileri, İmranlı Kaymakamlığı web sayfası